Agenda item

Derbyn adroddiad Cyfarwyddwr Eiddo'r Cyngor, sy'n crynhoi'r hyn a gyflawnwyd yn y blynyddoedd diwethaf wrth fynd i'r afael â Newid yn yr Hinsawdd. 

Rhannodd y Pennaeth Materion Ynni a Lleihau Carbon yr wybodaeth ddiweddaraf â'r Aelodau mewn perthynas â'r deilliannau amgylcheddol ac ynni allweddol a gyflawnwyd yn ystod y blynyddoedd diwethaf a'r gwaith sy'n cael ei gynnal ar brosiectau ynni adnewyddadwy a materion eraill sy'n ymwneud â lleihau allyriadau carbon. Dywedodd wrth yr Aelodau mai nod yr adroddiad oedd rhoi trosolwg o'r gwaith da sydd wedi'i wneud hyd yma yn ogystal â phrosiectau'r dyfodol.

Siaradodd y Pennaeth Materion Ynni a Lleihau Carbon am Gynllun Corfforaethol 2020/24 RhCT 'Gwneud Gwahaniaeth'; gan nodi bod y Cyngor wedi cydnabod mai cyflawni ymrwymiadau Newid yn yr Hinsawdd fydd un o'r heriau mwyaf.

Cafodd yr Aelodau eu cyfeirio at adran 5 yr adroddiad sy'n rhestru llwyddiannau prosiectau'r Cyngor sy'n ymwneud â mynd i'r afael â Newid yn yr Hinsawdd hyd yma. Roedd rhai enghreifftiau o'r llwyddiannau hyn yn cynnwys lleihau allyriadau carbon 40% drwy fuddsoddi mewn ffynonellau ynni adnewyddadwy; mae'r holl oleuadau stryd yn RhCT wedi'u newid i oleuadau LED ac ers 2016 mae hyn wedi arwain at ostyngiad blynyddol o 84% yn y carbon a gofnodwyd yn 2018/19. Dywedodd y Pennaeth Materion Ynni a Lleihau Carbon wrth yr Aelodau mai Cyngor RhCT yw'r ALl cyntaf i osod Celloedd Tanwydd Hydrogen ac erbyn hyn mae 21 o unedau wedi'u gosod mewn Canolfannau Hamdden, Ysgolion a Swyddfeydd ledled RhCT.

Cyfeiriodd y Pennaeth Materion Ynni a Lleihau Carbon yr Aelodau at adran 6 yr adroddiad a oedd yn tynnu sylw'r Aelodau at brosiectau Cyngor RhCT sy'n cael eu cynnal ar hyn o bryd. Mae’r prosiectau’n cynnwys ‘Ffynnon Dwym Ffynnon Taf’, sy’n defnyddio gwres geothermol, buddsoddiad y Cyngor mewn peiriannau ailgylchu wedi'u hawtomeiddio o’r radd flaenaf ar safle Bryn Pica, sydd wedi gwella targedau ailgylchu’r Cyngor, gwaith bioamrywiaeth ar y gweill sy’n archwilio defnyddio coed a mawnogydd fel modd o ddal carbon, yn ogystal â nifer o lwybrau 'Teithio Llesol' sydd wedi'u sefydlu ledled RhCT megis Llwybr Taith Taf, Llwybr Cymunedol Pentre'r Eglwys a Llwybr Cwm Cynon. Dywedodd y Pennaeth Materion Ynni a Lleihau Carbon wrth yr Aelodau fod y gwaith wedi bod yn canolbwyntio ar wella rhwydweithiau teithio llesol drwy ddatblygu llwybrau newydd a fydd yn gwella cysylltedd ac yn gwasanaethu cyfleusterau lleol allweddol megis ysgolion, colegau, mannau gwaith a siopau.

Cafodd yr Aelodau eu cyfeirio at adran 7 yr adroddiad; mae'r adran hon yn amlygu cynlluniau'r Cyngor i ddatgarboneiddio'r Fwrdeistref Sirol drwy gydweithio i ddatblygu systemau gwefru cerbydau trydan a datgarboneiddio fflyd y Cyngor, hyfforddiant i staff a menter mannau gwyrdd. Dywedodd y Pennaeth Materion Ynni a Lleihau Carbon wrth yr Aelodau fod adran 7 yr adroddiad yn cyfeirio at system Llywodraethu Corfforaethol newydd y Cyngor sydd wedi'i sefydlu dan y Gr?p Llywio, fel y dangosir yn atodiad yr adroddiad.

Fel sydd wedi'i nodi yn yr adroddiad, soniodd y Pennaeth Materion Ynni a Lleihau Carbon am y gwaith rhagorol sydd wedi'i wneud sy'n adlewyrchu egwyddorion datblygu cynaliadwy Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (2015), wrth i brosiectau ddiwallu anghenion presennol heb amharu ar allu cenedlaethau'r dyfodol i ddiwallu eu hanghenion hwythau. Er bod sawl llwyddiant wedi bod hyd yn hyn, roedd y Pennaeth Materion Ynni a Lleihau Carbon wedi cydnabod bod rhagor o waith i'w wneud.

Roedd y Cadeirydd yn hapus gyda'r adroddiad a'r gwaith rhagorol sydd wedi'i wneud hyd yma. Roedd y Cadeirydd yn awyddus i weld bod yr hyn sydd wedi'i gyflawni'n cael ei rannu â staff a thrigolion.

Roedd un Aelod wedi adleisio canmoliaeth y Cadeirydd; roedd e'n falch o weld yr hyn sydd wedi'i gyflawni yn ystod cyfnod byr.

Roedd Aelod wedi canmol y gwaith sydd wedi'i gynnal yn rhan o'r prosiect, fodd bynnag gofynnodd bod rhagor o oleuadau LED yn cael eu gosod yn rhannau o RCT, gan fod y goleuadau sydd wedi'u gosod hyd yn hyn yn canolbwyntio ar ardaloedd penodol yn hytrach na bod ar hyd a lled ar y sir. Rhannodd y Pennaeth Materion Ynni a Lleihau Carbon wybodaeth ynghylch cynllun datblygu technoleg LED, gan bwysleisio y bydd goleuadau LED gwell yn cael eu gosod.

PENDERFYNODD Gr?p Llywio'r Cabinet ar Faterion yr Hinsawdd:

-       Nodi cynnwys yr adroddiad yma a'i ddiweddariadau yn rhan o waith parhaus Gr?p Llywio'r Cabinet ar faterion yr Hinsawdd.

Derbyn adroddiadau pellach sy'n rhannu diweddariadau pellach ynghylch yr hyn sydd wedi'i gyflawni a'r cynnydd sydd wedi'i wneud hyd yn hyn.