Agenda item

Cafodd yr Aelodau wybod y derbyniwyd ymddiheuriadau am absenoldeb oddi wrth y Cynghorwyr G Stacey ac M Webber, Dirprwy Arweinydd y Cyngor. Cadarnhaodd y Cyfarwyddwr Gwasanaeth - Gwasanaethau Democrataidd a Chyfathrebu na fyddai cwestiwn 6 yn cael ei gyflwyno i’r Aelod o'r Cabinet ac y byddai ymatebion ysgrifenedig yn cael eu darparu mewn perthynas â chwestiynau 5, 14 a 23.

Cwestiwn gan Gynghorydd y Fwrdeistref Sirol A Cox i'r Aelod o'r Cabinet ar faterion Addysg a Gwasanaethau Cynhwysiant, Cynghorydd y Fwrdeistref Sirol J. Rosser:

“Pa baratoadau y mae CBS RhCT yn eu gwneud mewn perthynas â'r cynnig i gyflwyno Prydau Ysgol am Ddim i holl ddisgyblion cynradd Cymru?”

Ymateb gan Gynghorydd y Fwrdeistref Sirol J. Rosser:

Dywedodd y Cynghorydd Rosser fod gwasanaethau arlwyo RhCT ar hyn o bryd yn adolygu’r ddarpariaeth prydau ysgol ym mhob un o ysgolion cynradd ac ysgolion arbennig y Cyngor drwy asesu offer y gegin a’r cyfleusterau storio er mwyn amcangyfrif y cynnydd yn nifer y prydau bwyd a’r gofynion ychwanegol o ran staff, offer, storio a faint o le sydd yn y ffreutur. Ychwanegodd y Cynghorydd Rosser fod y Cyngor wedi cwrdd ag Awdurdodau Lleol eraill, cyflenwyr a chynrychiolwyr Llywodraeth Cymru i drafod yr heriau a wynebir ledled Cymru a’i fod ar hyn o bryd yn aros i Lywodraeth Cymru gadarnhau manylion y cynigion, y trefniadau ariannu a’r amserlenni er mwyn dechrau'r gwaith gweithredu.

Cwestiwn Ategol gan Gynghorydd y Fwrdeistref Sirol A Cox:

“A yw’r Cyngor yn edrych ar y fformiwlâu ariannu yn fewnol ac yn asesu ai dyma'r fformiwla ariannu orau ar gyfer y gwasanaeth ac yn asesu’r buddion ar gyfer yr ysgolion? A wnaiff yr Aelod o'r Cabinet ymuno â mi i longyfarch yr ymgyrchwyr sydd wedi brwydro’n galed am gyfnod hir i sicrhau bod hyn yn cael ei fabwysiadu ac i Blaid Cymru sydd wedi mynnu hyn yn rhan o’r cytundeb gyda Llafur er gwaethaf ei wrthod yn y Senedd?”

Ymateb gan Gynghorydd y Fwrdeistref Sirol J. Rosser:

Dywedodd y Cynghorydd Rosser fod y Cyngor yn aros i gael rhagor o wybodaeth am drefniadau ariannu ond rhoddodd sicrwydd y byddai popeth yn cael ei asesu'n briodol ac mewn da bryd. Ychwanegodd fod pawb yn falch o'r canlyniad ond ychwanegodd mai'r penderfyniad cywir oedd aros ar gyfer adolygiad cynhwysfawr o wariant cyn ymrwymo i'r cynnig, a hynny gan nad oedd Llywodraeth San Steffan wedi rhoi unrhyw sicrwydd ynghylch cyllid.

Atgoffodd y Cynghorydd Rosser y Cyngor fod y Cynnig gan Blaid Cymru yn galw am brydau ysgol am ddim ar gyfer pob plentyn, gan gynnwys y rhai mewn ysgolion preifat. Mae hefyd yn gofyn bod pob teulu sy’n derbyn Credyd Cynhwysol yn gymwys ond nid oedd y cynnig yn cynnwys costau nac yn cynnig unrhyw argymhellion ynghylch cyllid.  I gloi, dywedodd y Cynghorydd Rosser fod hyn yn enghraifft o gydweithio ym myd gwleidyddiaeth yng Nghymru a mae modd dathlu'r newidiadau cadarnhaol y mae'r cynnig yn ei wneud.

Cwestiwn gan Gynghorydd y Fwrdeistref Sirol G Holmes i Arweinydd y Cyngor - Cynghorydd y Fwrdeistref Sirol A Morgan:

“Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi y bydd teuluoedd ar incwm isel a budd-daliadau cymwys yn derbyn £100 i’w helpu gyda’u biliau cyfleustodau y gaeaf hwn. All Arweinydd y Cyngor roi rhagor o wybodaeth am hyn a faint o bobl fydd yn elwa o hyn yn RhCT?”

Ymateb gan Gynghorydd y Fwrdeistref Sirol A Morgan:

Dywedodd yr Arweinydd fod y Cynllun Tanwydd y Gaeaf yn mynd yn fyw ar wefan y Cyngor ddydd Llun yr wythnos hon a bydd y cynllun yn rhoi cyfle i unigolion perthnasol wneud cais am £100 i'w helpu gyda chostau cyfleustodau dros y Gaeaf. Esboniodd fod y Cyngor wedi ysgrifennu at tua 15,400 o aelwydydd sy'n hawlio cymorth ar hyn o bryd yn rhan o Gynllun Gostyngiadau Treth y Cyngor RhCT.  Mae yna nifer o aelwydydd eraill sy'n gymwys ac sy'n hawlio budd-dal perthnasol ond sydd ddim yn gymwys ar gyfer Gostyngiad Treth y Cyngor ac mae opsiwn gyda nhw i hawlio'r cymorth ar wefan y Cyngor. Ar hyn o bryd rydyn ni'n amcangyfrif y bydd hyd at 15,800 o aelwydydd eraill yn elwa o’r cymorth hwn sy’n golygu ei bod hi'n bosibl y bydd 31,200 o aelwydydd yn RhCT yn gymwys i gael y taliad hwn, sy’n golygu bod £3.12m yn mynd yn uniongyrchol i’r teuluoedd tlotaf yn y Sir dros y gaeaf.

Rhoddodd yr Arweinydd wybod bod Swyddogion wrthi'n cyflawni gwaith i ennill dealltwriaeth well o bwy yw'r aelwydydd yma, a'u nodi nhw, fel bod modd i'r Cyngor ganolbwyntio ar gysylltu â nhw. I gloi, galwodd yr Arweinydd ar yr Aelodau i annog aelwydydd i gofrestru ar gyfer y cymorth hwn.

Cwestiwn ategol gan Gynghorydd y Fwrdeistref Sirol G Holmes:

“Mae llawer o bensiynwyr yn byw ar eu pen eu hunain ac yn ei chael hi'n anodd oherwydd y cynnydd mewn costau, oes modd i ni alw ar Lywodraeth Cymru i ddarparu rhagor o gymorth iddyn nhw?"

Ymateb gan Gynghorydd y Fwrdeistref Sirol A Morgan:

Cadarnhaodd y Cynghorydd Morgan fod hyn y tu allan i gwmpas y gronfa ond dywedodd fod gan aelwydydd Pobl H?n hawl i Lwfans Tanwydd Gaeaf ar hyn o bryd a bod gan y rhai dros 80 oed hawl i gynnydd pellach gan Lywodraeth Cymru. Cadarnhaodd yr Arweinydd y byddai'n codi hyn gyda Gweinidogion Llywodraeth Cymru cyn gynted â phosibl.

Cwestiwn gan Gynghorydd y Fwrdeistref Sirol R Williams i'r Aelod o'r Cabinet ar faterion yr Amgylchedd, Hamdden a Gwasanaethau Treftadaeth - Cynghorydd y Fwrdeistref Sirol A. Crimmings:

“All yr Aelod Cabinet roi’r wybodaeth ddiweddaraf am ffigurau ailgylchu hyd yma eleni a chadarnhau a ydyn ni ar y trywydd iawn i gyrraedd targedau Llywodraeth Cymru?”

Ymateb gan Gynghorydd y Fwrdeistref Sirol A Crimmings:

Cadarnhaodd y Cynghorydd Crimmings fod gan y Cyngor dargedau statudol ar gyfer ailgylchu sydd wedi'u pennu gan Lywodraeth Cymru a tharged eleni yw 64%. Gall methu â'i gyflawni arwain at ddirwy o £200 am bob tunnell ychwanegol. Ychwanegodd y Cynghorydd Crimmings taw'r her gynyddol dros y 18 mis diwethaf oedd darparu gwasanaethau yn ystod y pandemig a dymunodd ddiolch i'r staff am eu hymroddiad a'u hymrwymiad. Cadarnhaodd y Cynghorydd Crimmings fod y cyfraddau ailgylchu ar gyfer y flwyddyn hyd yma (Ebrill-Hydref) ychydig dros 69% (69.11%) sy'n uwch na tharged Llywodraeth Cymru, mae hwn yn cynrychioli cyflawniad sylweddol gan y Cyngor a thrigolion RhCT yn ystod y Pandemig.

Dywedodd y Cynghorydd Crimmings fod ffigurau eleni'n cynrychioli'r ffigurau uchaf erioed ar gyfer y Cyngor ac mae bod mor agos at y targedau yn ystod y cyfyngiadau yn dyst i ymrwymiad y staff a threfniadau casglu. Dywedodd y Cynghorydd mai'r targed nesaf ar gyfer y Cyngor hwn yw targed 2024/2025 o 70% ac, os gellir ei gynnal a'i wella ychydig, bydd y Cyngor ar y trywydd iawn i barhau i weithio tuag at gyflawni ei nod o 80%. Mae newid arferion gweithredu wedi rheoli effaith y cyfyngiadau a difrifioldeb y mesurau er mwyn bodloni rheolau a chanllawiau a sicrhau bod gwasanaethau yn cael eu darparu mewn modd diogel, a hynny o ran y staff a'r trigolion.

Cwestiwn Ategol gan Gynghorydd y Fwrdeistref Sirol R. Williams:

“Beth arall y mae modd i ni ei wneud o ran cyfathrebu â thrigolion i gyrraedd targed y Cyngor o 80%?”

Ymateb gan Gynghorydd y Fwrdeistref Sirol A Crimmings:

Dywedodd y Cynghorydd Crimmings fod y Cyngor, er y cynnydd rhagorol ac ymdrechion trigolion, yn awyddus i gyflawni mwy. Yn ddiweddar, mae negeseuon ailgylchu Nadoligaidd wedi'u rhannu ar gyfrifon cyfryngau cymdeithasol y Cyngor. Mae ymgyrchoedd llwyddiannus hefyd wedi’u cynnal dros y blynyddoedd diwethaf, yn lleol ac yn rhan o’r ymgyrch ranbarthol “Bydd Wych” gydag Awdurdodau Lleol eraill De Ddwyrain Cymru. Dywedodd y Cynghorydd Crimmings fod y Cyngor yn bwriadu lansio ymgyrch codi ymwybyddiaeth ryngweithiol yn 2022 i bwysleisio bod angen i drigolion ailgylchu cymaint â phosibl. I gloi, cadarnhaodd yr Aelod o'r Cabinet ar faterion yr Amgylchedd, Hamdden a Gwasanaethau Treftadaeth fod yr Awdurdod yn parhau i edrych ar ffyrdd o leihau ei ôl troed carbon, mae dwy enghraifft ddiweddar yn cynnwys y sachau gwastraff gwyrdd newydd a threialu cerbyd casglu trydan yn ddiweddar.