Agenda item

Gwaith cyn-graffu ar ganlyniad yr ymgynghoriad ar Strategaeth Newid Hinsawdd y Cyngor (2021-2025).

Cyflwynodd y Cyfarwyddwr Gwasanaeth, Gwasanaethau Democrataidd ei

adroddiad. gan roi cyfle i'r Pwyllgor Trosolwg a Chraffu gyflawni gwaith cyn-

graffu ar yr adroddiad ar yr Ymatebion i'r Ymgynghoriad ar y Strategaeth Newid

Hinsawdd Ddrafft  (2021-2025).

Dywedodd y Rheolwr Polisi ac Materion Ymgynghori Cortfforaethol fod y

Strategaeth Newid yn yr Hinsawdd wedi'i alw yn "Dewch i Siarad am Newid yn

yr Hinsawdd RhCT",  a chafodd yr ymgyrch ei chynnal drwy borth ar-lein lle

roedd modd rhannu straeon, sgyrsiau, holiaduron byr a fideos. Roedd y garfan

Cyfryngau Cymdeithasol wedi cysylltu'r ymgynghoriad ag ymgyrchoedd

allweddol fel 'Diwrnod y Ddaear' i ennyn mwy o ddiddordeb a trafodaeth ymhlith

y preswylwyr, busnesau, ysgolion a'r  Grwpiau i Bobl H?n a oedd wedi

ymgysylltu. Y gobaith oedd y byddai ymgynghori wyneb yn wyneb yn bosibl yn

yr haf.

Croesawodd yr aelodau'r Strategaeth Newid yn yr Hinsawdd ddrafft (2021-

2025), gan ddweud bod angen mawr amdani a'i bod wedi cychwyn trafodaeth

gadarnhaol ymhlith preswylwyr a busnesau RhCT. Fe wnaethon nhw nodi'r

awydd i fentrau gwyrdd gael eu cynnal nifer o grwpiau cymunedol ledled y

fwrdeistref sirol ond pwysleision nhw hefyd bwysigrwydd cydgysylltu'r gwaith

da yn lleol er mwyn osgoi 'dull ar wasgar'.

Cododd un Aelod bryder ynghylch y cwestiynau yn yr ymgynghoriad

a oedd yn rhy arweiniol yn eu barn nhw, ac yn annog yr ymatebion cadarnhaol

yn unig. Teimlai'r Aelod y gellid gwneud mwy i ymgysylltu â phreswylwyr a

busnesau, gan ofyn cwestiynau anoddach a mwy heriol am yr anfanteision a

gosod blaenoriaethau.

Roedd un Aelod yn siomedig mai dim ond 56% o'r ymatebwyr a oedd o'r farn y

byddai'r Ymrwymiadau Hinsawdd yn helpu'r Cyngor i gyflawni ei dargedau o

ran gostyngiadau carbon.

Cyfeiriodd y Prif Weithredwr at y nifer fawr o gamau yn y Strategaeth ddrafft,

fel cefnogi landlordiaid i wneud eu heiddo yn 'wyrdd', fel gweithredoedd tymor

hir  a fydd yn cael eu gweithredu dros y 15-20 mlynedd nesaf. Pwysleisiodd fod

llawer o'r gweithredoedd, waeth pa mor fach ydynt, yn cyfrannu at y strategaeth

gyffredinol ac mai un rhan hollbwysig o gyflawni targedau oedd ymgysylltu â

phreswylwyr cymaint â phosibl.

Gwnaeth yr aelodau sylwadau a gofyn am sicrwydd bod y sgyrsiau parhaus a'r

strategaeth ddrafft yn ystyried:

•         Cefnogaeth i blannu coed a fyddai'n helpu i liniaru llifogydd;

•         Grwpiau cymunedol yn prynu coetir ac yn datblygu prosiectau gerddi trefol;

•         Mabwysiadu safonau gofynnol cenedlaethol ar gyfer contractwyr a chyflenwyr i'w hannog i gefnogi'r cyngor i ddod yn garbon niwtral;

•         Cynlluniau hydro;

•         Isadeiledd priodol i gefnogi a hwyluso gwefru cerbydau trydan gartref ac i ymchwilio i ffyrdd o wireddu gwefru ar y stryd, sut i wneud hyn yn ymarferol;

•         Trafodaethau cynnar gyda datblygwyr i osod cyfleusterau cerbydau trydan ym mhob adeilad newydd

Wrth ymateb i'r ymholiadau a godwyd, dywedodd y Prif Weithredwr fod

strategaeth yn cael ei datblygu i sicrhau aildyfiant naturiol coetir sy'n rhoi'r

'goeden iawn yn y lle iawn' yn fwy na phlannu, a gall hyn osgoi cyflwyno

afiechyd. Mae prosiectau adfer mawnog hefyd ar y gweill fel ffordd

o liniaru amledd storm uwch a glawiad a allai fod yn uwch trwy storio

mwy o dd?r yn yr ucheldiroedd. Gall adfer y nifer o fawnod diraddiedig hefyd

gynyddu atafaelu carbon yn RhCT.

Roedd yr aelodau'n awyddus i gymeradwyo y bydd tai newydd yn garbon sero

ond yn cydnabod nifer yr eiddo a chartrefi h?n sydd ledled y sir a fyddai'n elwa

o gynlluniau ôl-osod i'w hatal rhag 'gollwng egni';

Rhoddodd yr Aelod Lleol dros Ffynnon Taf ddiweddariad mewn perthynas â

Phrosiect Ynni Adnewyddadwy'r Ffynnon Taf, a'r gobaith yw y bydd modd

ehangu hyn y tu hwnt i gyflenwi Pafiliwn y Parc ac Ysgol Gynradd Ffynnon Taf.

Cytunodd yr Aelodau â'r prif themâu a nodwyd yn yr  ymatebion fel 'rhaid i bawb

chwarae rhan' ac 'ymgysylltu ac addysg', gyda'r awgrym y gall pob Cynghorydd

chwarae rhan allweddol wrth ddylanwadu ar gymunedau lleol ac ysgolion trwy

eu rolau fel Llywodraethwyr Ysgol.

PENDERFYNWYD:

1.       Cyflwyno sylwadau ac arsylwadau'r Pwyllgor Trosolwg a Chraffu i Gabinet y Cyngor cyn ei gyfarfod ar 24 Mehefin 2021; a

2.       Cydnabod mai dyma fan cychwyn y trafodaethau am newid hinsawdd gyda phreswylwyr a busnesau ar draws RhCT gydag ymgysylltiad cyhoeddus ychwanegol i'w ddilyn a chyfle i'r Pwyllgor Trosolwg a Chraffu ymgysylltu ymhellach â'r materion a godwyd.