Manylion y penderfyniad

Cyflwynodd y Cyfarwyddwr, Gwasanaethau Addysg a Chynhwysiant, adroddiad sy'n rhoi diweddariad i'r Cabinet am y prosiectau i wella addysg yng Nghwm Cynon, yn dilyn yr adroddiad a ddaeth gerbron y Cabinet ym mis Medi 2018. Dyma'r prosiectau dan sylw:

·         Y buddsoddiad mewn ysgol newydd ar gyfer Ysgol Gynradd Hirwaun; a

·         Gwella darpariaeth addysg Gymraeg yng Nghwm Cynon.

Dywedodd y Cyfarwyddwr, yn dilyn yr adroddiad i'r Cabinet ym mis Medi 2018, y gwnaed buddsoddiad sylweddol yn natblygiad Ysgol Gynradd Hirwaun, gwerth cyfanswm o £10.2 miliwn, ar ôl i Lywodraeth Cymru gymeradwyo'r cyllid. Dywedodd y Cyfarwyddwr fod adeilad yr ysgol bellach wedi'i gwblhau a bod staff a disgyblion wedi symud i mewn ar ôl hanner tymor ym mis Tachwedd 2020.  Esboniwyd bod Cam 2 ar y gweill gyda dymchwel y bloc iau a bod y ddarpariaeth Dechrau'n Deg newydd ar y safle hefyd wedi'i chwblhau a'i hagor ym mis Ionawr 2021.

O ran y buddsoddiad yn YGG Aberdâr, dywedodd y Cyfarwyddwr fod Llywodraeth Cymru wedi cymeradwyo cyllid gwerth cyfanswm o £4.5 miliwn ers hynny, gan gynnwys y cyllid i greu Meithrinfa newydd. Hysbyswyd yr Aelodau bod ymgynghoriad yn cael ei gynnal ar hyn o bryd cyn cyflwyno cais cynllunio.

Aeth y Cyfarwyddwr ymlaen i siarad am y buddsoddiad yn Ysgol Gyfun Rhydywaun a'r cynlluniau i gynyddu'r capasiti. Dywedodd y Cyfarwyddwr fod cynlluniau wedi datblygu'n sylweddol a bod y cais cynllunio ar gyfer y prosiect wedi'i gyflwyno, a'r bwriad yw dechrau'r gwaith ar y safle ym mis Ebrill 2021. Dywedodd y Cyfarwyddwr mai cyfanswm y gost amcangyfrifedig a gyflwynwyd i'r Cabinet ym mis Medi 2018 oedd £ 10.2 miliwn ond yn dilyn datblygiad pellach, roedd cyfanswm costau'r prosiect ar gyfer y cynigion bellach yn £ 12.1 miliwn. Serch hynny, ychwanegodd y Cyfarwyddwr, yn dilyn newidiadau i'r pecyn cyllido, a olygai fod cyfradd ymyrraeth grant Band B Ysgolion yr 21ain Ganrif wedi cynyddu o 50% i 65%, mewn gwirionedd roedd cyfraniad y Cyngor i'r buddsoddiad cyffredinol wedi gostwng o tua £5.1 miliwn i £4.2 miliwn.

Ymhellach, cyfeiriodd y Cyfarwyddwr at y buddsoddiad ychwanegol canlynol a wnaed trwy'r portffolio Addysg:

·         Buddsoddiad o fwy na £2 miliwn trwy Raglenni Cyfalaf a Moderneiddio Ysgolion y Cyngor, sydd wedi'u cyflawni'n llwyddiannus; a

·         Sicrhawyd £250k o Grant Cyfalaf Cyfrwng Cymraeg Llywodraeth Cymru i ailagor Meithrinfa ar safle Ysgol Gynradd Gymraeg Abercynon. 

Ar ôl gorffen cyflwyniad y Cyfarwyddwr, cynigiodd y Cyfarwyddwr Cyllid a Gwasanaethau Digidol y diwygiad canlynol i argymhelliad 2.2 yr adroddiad, i'w drafod gan y Cabinet:

·         Nodi a chymeradwyo'r amrywiadau i gynigion Ysgol Gyfun Rhydywaun ers yr adroddiad diwethaf a chytuno i gynnig y dylid cyflwyno cyfraniad gofynnol y Cyngor trwy fenthyca darbodus i'r Cyngor (yn amodol ar gymeradwyaeth yr Achos Busnes Terfynol).

Diolchodd yr Aelod o'r Cabinet ar faterion Addysg a Gwasanaethau Cynhwysiant i'r Cyfarwyddwr am yr adroddiad cadarnhaol ac roedd yn falch o gefnogi'r argymhellion gyda'r diwygiad. Dywedodd yr Aelod o'r Cabinet fod yr adroddiad yn dangos ymrwymiad y Cyngor i fuddsoddi yn y portffolio Addysg a chynyddu darpariaeth Cyfrwng Cymraeg yn y Fwrdeistref yn sylweddol ac roedd yn falch o nodi, er bod cwmpas a chost datblygiad Ysgol Gyfun Rhydywaun wedi cynyddu, roedd cyfraniad y Cyngor wedi gostwng o ganlyniad i'r newidiadau a wnaed i Gyfradd Ymyrraeth Llywodraeth Cymru. Roedd yr Aelod o'r Cabinet yn edrych ymlaen at weld y gwaith yn cychwyn, ar ôl cwblhau Ysgol Gynradd Hirwaun yn llwyddiannus.

Croesawodd yr Aelod o'r Cabinet ar faterion Gwasanaethau Cymdeithasol i Oedolion a'r Iaith Gymraeg yr adroddiad ac roedd yn falch o nodi'r buddsoddiad pellach mewn cyfleusterau addysg cyfrwng Cymraeg yn RhCT.

Adleisiodd yr Aelod o’r Cabinet ar faterion Cymunedau Cadarn, Llesiant a Gwasanaethau Diwylliannol sylwadau cynharach mewn perthynas â'r buddsoddiad sylweddol yn y ddarpariaeth Addysg. Siaradodd yr Aelod Cabinet am bwysigrwydd buddsoddi mewn addysg cyfrwng Cymraeg er mwyn gwneud yr ysgolion yn hygyrch trwy addysg y blynyddoedd cynnar, ac roedd yn falch o nodi bod RhCT wedi parhau i gyfrannu at uchelgais Llywodraeth Cymru o sicrhau miliwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050.

PENDERFYNODD y Cabinet:

1.    Nodi'r cynnydd a wnaed hyd yma ar y prosiectau; a

2.    Nodi a chymeradwyo'r amrywiadau i gynigion Ysgol Gyfun Rhydywaun ers yr adroddiad diwethaf a chytuno i gynnig y dylid cyflwyno cyfraniad gofynnol y Cyngor trwy fenthyca darbodus i'r Cyngor (yn amodol ar gymeradwyaeth yr Achos Busnes Terfynol).